Yerli yerleşiklerin yurtdışındaki portföy yatırımları 3,5 milyar dolarla tarihi yüksek seviyelerine ulaştı. Merkez Bankası’nın geçen yıl sonunda bankalardan döviz transferlerine getirdiği ek yükümlülükler ve ülkede döviz geliri elde etme yollarındaki azalma artışın ana nedenleri olarak gösterildi.
Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine göre Yılın ilk çeyreği itibarıyla yurt dışındaki vatandaşların portföy yatırımları tarihin en yüksek seviyesine ulaştı. Merkez Bankası verilerine göre yurt içinde yerleşiklerin toplam yabancı portföy yatırımları 3 milyar 471 milyon dolara yükseldi. Bu, 2006 yılının son çeyreğindeki 3,1 milyar dolardan bu yana en yüksek seviye. Bir önceki yılın ilk çeyreğine göre toplam yabancı portföy yatırımları yüzde 52,3, bir önceki çeyreğe göre ise yüzde 26 arttı.
Hane halkının tutumu çok daha çekici. Hanehalkının yurtdışındaki hisse senedi ve tahvil yatırımları geçen yıl son çeyreğe göre yüzde 47 artarak 1 milyar 257 milyon dolara ulaştı.
Uzmanlar, hem dış piyasalarda yatırım çalışmalarına ilginin arttığını ve kolaylaştığını hem de Merkez Bankası’nın döviz çıkışlarının getirdiği zorunlulukları aşmak için bir yol izlediğini ve parasını TL’de tutmak istemeyenlerin altını çizdi. ve döviz geliri elde etmek isteyenler bu yolu tercih etmektedirler.
MERKEZ BANKASI BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ GETİRDİ
Merkez Bankası tarafından her üç ayda bir açıklanan uluslararası yatırım durumu bilgileri, yerleşiklerin yurtdışındaki portföy yatırımlarını da takip etmelerini sağlıyor. Bilgiler yurt dışında yerleşiklerin ilgisinin arttığını ortaya koyuyor. Merkez Bankası’nın geçen yıl sonunda bankalara gönderdiği yazıda, katılımcılardan bankaların EFT, havale ve SWIFT işlemlerinde ödeme kategorisi detaylarını doldurmalarının istendiği hatırlatılarak, eksik veya hatalı başvuruların giderilmemesi halinde gerekli işlemlerin yapılacağı belirtildi. Yazıda, talimatların usulüne uygun bildirilmediğinin belirlendiği ve bildirimde bulunan bankalardan 2 Ocak 2023 prestiji ile tespit üzerine ödeme bahsine yüzde 5 oranında ek ücretin açıklandığı bildirildi. eksik, yalan beyanda bulunmuş ve bunu gerekli belgelerle ispat edememiştir.
Bu uygulamanın ardından bankalara bildirim yükümlülüğünü yerine getirmedikleri gerekçesiyle Şubat ayı sonunda 700 milyon lira ek bedel uygulandı. Tüm bunlar, yerleşiklerin yurt dışına döviz transferinde zorluklarla rekabet etmesine neden olurken, bunu aşmanın bir yolu da yabancı hisse senetlerine yatırım yapmaktı. Bankacılık sektörü kaynakları, döviz mevduatlarındaki düşüşün teşvikiyle ülkede döviz geliri elde etme yollarının azaldığını ve döviz korumalı mevduattan başka yol kalmadığını vurgulayarak, 2015’te hisse senedi ve tahvil yatırımlarının arttığını söyledi. Hem döviz geliri elde etmek hem de yurt dışına para transferi yapmak için. Merkez Bankası verileri de toplam yabancı portföy yatırımlarında hanehalkının payının yüzde 30’a dayandığını ortaya koydu.
TL’DE KALMAK İSTEMEYENLER YURTDIŞINI TERCİH ETTİ
Merkez Bankası’nın döviz ihracı konusunda getirdiği uygulama ve yükümlülükler, yerleşiklerin yabancı finansal varlıklara yatırım yapmasına neden olmuştur. Merkez Bankası verilerine göre ilk çeyrek itibarıyla hanehalkının yurt dışındaki hisse senedi yatırımı 1 milyar 20 milyon dolara yükseldi. Bu da geçen yılın son çeyreğine göre yüzde 71’lik bir artış olduğunu gösterdi. Kaynaklar, yabancı hisseye yönelimdeki artışın tek sebebinin Merkez Bankası’nın getirdiği ek yükümlülükler olmadığını, aynı zamanda yurt içi yerleşiklerin birikimlerini TL ve yurt içinde tutmak istemedikleri için sadakatle hisse senedi almayı tercih etmeleri olduğuna dikkat çekti. Bankacılık departmanı kaynakları, amacın para kazanmak olmadığını ancak GE, Apple ve Google gibi şirketlerin hisselerine yapılan yatırımların çok daha arttığını belirtirken, Merkez Bankası bilgileri de bu durumu doğruladı.
Merkez Bankası verilerine göre yerlilerin yabancı hisse senedi yatırımlarında en yüksek pay yüzde 82,12 ile Amerikan hisse senetlerine ait. Yerliler, hane halkı, aracı kurumlar, şirketler ve bankaların hisse senedi yatırımlarının 1 milyar 247 milyon doları Amerikan hisselerinde. Avrupa hisse senetlerine yapılan yatırım 251 milyon dolar düzeyinde ve toplam yabancı portföy yatırımları içinde yüzde 16,56’lık orana sahip.
BORSADA OLUMSUZ SEYAHAT SÜRDÜ
Yurt içi borsalarda dalgalı seyir dün de devam etti. Güne yüzde 0,13 artışla başlayan BIST100 endeksi olumlu görünümünü koruyamadı. Öğleden sonra satışlar tüm endekslere yayıldı. BIST100 endeksi tepki alımlarıyla güçlenmeye çalışsa da gün içinde kayıp yüzde 0,8’i aştı. Gün içinde bankacılık endeksi yüzde 0,84, ulaştırma endeksi yüzde 0,93 ve holdingler endeksi yüzde 1,23 kayıpla dikkat çekti. Piyasada olumsuz bir seyir olsa bile dün halka arz ve BİST100 dışı paylardan oluşan XTUMY endeksi olumsuz bir görünüm sergiledi.
YABANCI PAYLARA YATIRIM YAPILAN FONLAR ARTTI
Yabancı hisse senetlerine ilgi de arttı. Banka kaynakları, özellikle bu yıl Nasdaq endeksinde yaşanan ayrışma ve yükselişin talebin yanı sıra ABD tahvillerine olan yoğun ilgiyi artırdığına dikkat çekti. Nasdaq endeksi bu yıl yüzde 25 yükselirken, Mayıs ayındaki getirisi yüzde 3,22’ye ulaştı. Borsa İstanbul’un bu yıl yurt içinde yaşadığı sert dalgalanma ve kayıpların yurt dışındaki hisse senedi yatırımcılarını da yönlendirdiğini belirten kaynaklar, kurulan yatırım fonlarının da yatırımı önemli ölçüde kolaylaştırdığına işaret etti. Döviz getirisindeki artışın da faizi güçlendirdiğine değinen bankacılık departmanı kaynakları, portföy yönetim şirketlerinin yabancı hisse senetlerine yatırım yapan çok sayıda fonu devreye aldığını hatırlattı. TEFAS verilerine göre 9 yabancı sermaye fonu bulunurken, yüzde 2,9 kayıpla yılbaşından bu yana en düşük getiriyi alternatif güç fonu sağlarken, en yüksek getiriyi yüzde 31,5 ile yeni teknolojiler yabancı hisse fonu sağladı. Dış borçlanma araçlarına yatırım imkanı sağlayan üç fon ise bu yıl yüzde 5,7-7,8 gibi orta vadeli getiri sağladı. Öte yandan yabancı paylara yatırım yapan 7 adet fon sepeti şemsiye fonu ve yüzde 28,15 ile bu yıl en yüksek getiriyi sağlayan Amerikan teknoloji yabancı ETF fon sepeti fonu bulunuyor.
